آمارهای نگران‌کننده از رشد موارد ابتلا به سرطان در استان اصفهان، این منطقه را به یکی از کانون‌های جدی این بیماری در کشور تبدیل کرده است؛ استانی که با داشتن تنها ۶ درصد از جمعیت ایران، نزدیک به ۸ درصد از بیماران سرطانی کشور را در خود جای داده است.
آلودگی هوا؛ متهم ردیف اول
براساس اعلام آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC)، آلودگی هوا در گروه عوامل قطعی سرطان‌زا قرار دارد؛ در همان دسته‌ای که مواد خطرناک مانند آزبست، دود سیگار و مواد رادیواکتیو هم حضور دارند. حال آنکه استان اصفهان با ترکیبی از جمعیت بالا، صنایع آلاینده و کمبود نظارت، در صدر استان‌های درگیر با بحران سرطان قرار گرفته است.
دکتر گله‌داری، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در این باره می‌گوید: «آلودگی هوا نه‌تنها یکی از دلایل اصلی ابتلا به سرطان است، بلکه در افزایش بیماری‌های قلبی، ریوی و تولد نوزادان نارس نیز نقش دارد.»
سبک زندگی شهری؛ تشدیدکننده بحران
در کنار آلودگی هوا، عواملی همچون تغذیه ناسالم، مصرف دخانیات، کم‌تحرکی، چاقی مفرط، مصرف فست‌فودها و قرارگیری مداوم در معرض نور خورشید بدون محافظ، از مهم‌ترین عوامل خطر ابتلا به سرطان در جوامع شهری مانند اصفهان هستند.
آمار رسمی: بیش از ۱۱ هزار مورد سرطان در سال
بر پایه داده‌های ثبت‌شده دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در سال ۱۳۹۸ بیش از ۱۱ هزار و ۳۵۰ مورد جدید ابتلا به سرطان در استان گزارش شده که این عدد فراتر از میانگین کشوری است. شهرستان‌های کلان‌شهر اصفهان، شاهین‌شهر، نجف‌آباد، شهرضا، خمینی‌شهر، لنجان، برخوار، فلاورجان و مبارکه، بیشترین سهم را در بروز این بیماری دارند.
دکتر روان‌خواه، مسئول ثبت و غربالگری سرطان در استان، عنوان می‌کند: «شایع‌ترین انواع سرطان در اصفهان شامل سرطان سینه، پوست و روده بزرگ است. تنها در یک سال، بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ مورد جدید از این سرطان‌ها شناسایی می‌شود.» همچنین از مجموع موارد ثبت‌شده، حدود ۲۰۰ مورد مربوط به کودکان بوده که شایع‌ترین آن‌ها لوسمی (سرطان خون) است.
غربالگری ناکافی و بحران زیرساخت
یکی از چالش‌های اساسی در مقابله با این بیماری، کمبود بودجه برای اجرای برنامه‌های غربالگری و پیشگیری است. به گفته مسئولان حوزه بهداشت، از چهار سال گذشته درخواست اختصاص بودجه‌ای ۱۰۰ میلیارد تومانی برای آغاز غربالگری سرطان‌های شایع مطرح بوده، اما حتی یک ریال نیز تأمین نشده است.
برای اجرای کامل برنامه غربالگری سرطان سینه و کولون، حداقل هزار میلیارد تومان طی دو سال آینده مورد نیاز است؛ عددی که در مقایسه با بار اقتصادی و انسانی این بیماری، بسیار ناچیز به نظر می‌رسد.
درمان زودهنگام؛ روزنه‌ای به امید
در کنار نگرانی‌ها، یک نکته امیدوارکننده نیز وجود دارد: اگر سرطان در مراحل ابتدایی شناسایی شود، شانس درمان بسیار بالا خواهد بود. به‌عنوان مثال، سرطان‌های روده بزرگ، تیروئید و حتی برخی انواع پیشرفته‌تر مانند ریه و لوزالمعده نیز در صورت تشخیص زودهنگام، قابلیت کنترل و درمان دارند.
تأکید بر تغییر سبک زندگی
پزشکان توصیه می‌کنند که برای کاهش ریسک ابتلا به سرطان، گام‌هایی ساده اما مؤثر باید برداشته شود؛ از جمله:
- ترک سیگار
- تغذیه سالم و کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده
- حفظ وزن متعادل و افزایش فعالیت بدنی
- استفاده از ضدآفتاب و اجتناب از نور خورشید در ساعات اوج تابش
لزوم اقدام فوری؛ سلامت قربانی سود صنایع نشود
کارشناسان معتقدند که بحران سرطان در اصفهان، دیگر تنها یک موضوع بهداشتی نیست، بلکه به یک معضل اجتماعی و محیط‌زیستی تبدیل شده است. ضعف در نظارت بر صنایع آلاینده، نبود زیرساخت‌های کافی برای درمان، کم‌توجهی به غربالگری، و فشارهایی که اجازه برخورد قضایی با صنایع آلاینده را نمی‌دهد، همگی زنگ خطر را به صدا درآورده‌اند.
برای کنترل این بحران، هماهنگی نهادهای بهداشت، محیط‌زیست، قضایی و تصمیم‌گیران استانی ضروری است؛ چرا که اگر امروز اقدامی قاطع صورت نگیرد، فردا ممکن است با موجی بزرگ‌تر و خسارت‌بارتر مواجه شویم.
