کشاورزی یکی از بزرگترین پتانسیل‌های شهرستان شاهین شهر اصفهان است که با تلاش کشاورزان، تولید کنندگان، مسئولان استانی و شهرستانی می‌تواند منجر به نتایج درخشانی در حوزه اشتغال جوانان شاهین شهری شود.
اگرچه شهرستان شاهین شهر بیشتر به داشتن واحدهای صنعتی ریز و درشت خود معروف است. اما تاریخچه کشاورزی عمیق‌تر از آنچه که به نظر می‌رسد، در این شهرستان ریشه دوانده است. برای مثال جشنواره انگور روستای حسن رباط میمه که هرساله در شهریورماه برگزار می‌شود، به ریشه تاریخی کشت انگور در طی نسل‌های متوالی در این روستا بر‌می‌گردد. شاهین شهروند اینبار به سراغ چالش‌های صنعت کشاورزی در شاهین شهر رفته و به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های این صنعت می‌پردازد.
فرصت‌های کشاورزی در شاهین شهر
کشاورزی در شهرستان شاهین شهر با وجود چالش‌هایی همچون کمبود آب و نوسانات بازار، همچنان از پتانسیل‌های بالایی برخوردار است. محصولاتی کشاورزی شاهین شهر شامل دانه‌های روغنی، محصولات علوفه‌ای و حتی هندوانه، خربزه و طالبی ساوه‌ای می‌شود.
محصولات زراعی موفق در شهرستان عبارتند از:
- دانه‌های روغنی یا کُشه نیز به دلیل اهمیت غذایی و خواص ویژه، مقاومت به خشکی و سازگاری با شرایط اقلیمی مورچه خورت و گرگاب، مورد توجه کشاورزان قرار گرفته‌اند.
- محصولات علوفه‌ای مانند یونجه و ذرت علوفه‌ای نیز در منطقه مورچه خورت و گرگاب کشت می‌شوند و می‌توانند در تأمین خوراک دام و بهبود وضعیت خاک نقش مهمی ایفا کنند.
- هندوانه، خربزه و طالبی ساوه‌ای نیز از دیگر محصولات کشاورزی در منطقه مورچه خورت و گرگاب هستند که به دلیل نیاز آبی متفاوت و ویژگی‌های خاص خود، نیازمند مدیریت دقیق می‌باشند.
فرصت‌های باغداری در شاهین شهر
ارزش افزوده بالاتر نسبت به محصولات زراعی، امکان صادرات راحت‌تر به شهرها و استان‌های همجوار باعث شده باغداری به گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی شاهین شهر تبدیل شده است. با این وجود سایه تاریک منابع آبی، نوسانات بازار کشاورزی و آفات همچنان روی باغداری در شاهین شهر باقی مانده است.
محصولات باغی موفق در شهرستان عبارتند از:
- پسته به عنوان یکی از محصولات استراتژیک کل شهرستان، به دلیل نیاز آبی کم، بازارپسندی بالا و ارزآوری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زرشک دولت آباد نیز با توجه به نیاز آبی کم و تقاضای روزافزون بازار، پتانسیل بالایی برای توسعه دارند.
- بادام در میمه و گرگاب به دلیل مقاومت به خشکی، عمر طولانی درختان و ارزش اقتصادی بالا، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. همچنین، فرآورده‌های جانبی این محصول مانند روغن، مغز و چوب، ارزش افزوده بالایی ایجاد می‌کنند.
- محصولات دارویی و صنعتی (گل محمدی): گل محمدی با توجه به خواص دارویی، ارزش صادراتی بالا و کاربرد گسترده در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی، از محصولات موفق میمه محسوب می‌شود.
- انگور: تنوع ارقام انگور در میمه، امکان تولید محصولات فرآوری شده متنوع و بازار مصرف گسترده، انگور را به یکی از محصولات مهم باغداری تبدیل کرده است.
- محصولات گلخانه‌ای (خیار، گوجه، فلفل و …): کِشت سبزیجات به دلیل رشد سریع، نیاز به سرمایه اولیه کم و تقاضای بالای بازار، از پتانسیل بالایی برای توسعه برخوردار است.
چالش کمبود منابع آبی در شاهین شهر
شاهین شهر و میمه به عنوان یکی از بزرگترین شهرستان‌های استان اصفهان، پتانسیل زیادی در حوزه کشاورزی دارد. با این حال خشکسالی ایران در طی هشت سال گذشته در بحث تامین آب شهرستان باعث کمبود منابع آبی در این منطقه شده و بدون شک در هر نقطه‌ای که کم بارشی وجود داشته باشد، خشکسالی لطمات بیشتری به بخش کشاورزی وارد می‌کند.
شاهین شهر به بارش باران نیاز دارد
میانگین بارندگی یک سال زراعی کامل در استان اصفهان ۱۹۷.۳۸ میلی‌متر و در کشور ۲۴۰ میلی‌متر است. متاسفانه در چند سال گذشته بارندگی موثری در شهرستان اتفاق نیفتاده است. برای حفظ کشاورزی در شاهین شهر به افزایش بارش نیاز است، تا آب‌های زیرزمینی را تامین کند.
البته دلیل نمی‌شود که بگوییم به دلیل اینکه شهرستان دچار کمبود بارش و خشکسالی شده، حتما باید تولیدات کشاورزی کمتری داشته باشد. برعکس در مواقع خشکسالی تمام تلاش باید روی افزایش عملکرد باغات و گلخانه‌ها متمرکز شود تا حداقل با بحران کمبود محصولات کشاورزی مواجه نشویم.
تعدادی از قَنَوات شهرستان شاهین شهر خشک شده و حتی امکان ترمیم این قنات نیست. دشت اصفهان_برخوار به دلیل افت سطح آب‌های زیرزمینی در سال 1345 ممنوع اعلام شده اما با وجود این قانون از آن سال تا به امروز هزاران حلقه چاه بدون مجوز در این دشت حفر شده است. هم اکنون 10 دشت استان اصفهان با شرایط بحرانی خشکسالی در است تشخیص داده شده که از این تعداد، دو دشت (برخوار و مورچه خورت) در شهرستان شاهین شهر و میمه قرار دارد.
جهت مقابله با پدیده خشکسالی باید راهکارهای بهینه سازی مصرف آب و تغییر الگوی کشت بذر اصلاح شده در سطح شهرستان شاهین شهر دنبال شود. آبیاری کم فشار در باغات انجام شده که در بهینه سازی مصرف آب و مقابله با خشکسالی کمک بسیاری می‌کند. راندمان آبیاری تحت فشار قطره‌ای بالغ بر80 تا 95 درصد است و تنها 15 الی 20 درصد تلفات آب دارد و در صورتیکه راندمان آبیاری بارانی حدود 70 الی 75 درصد است و تلفات آبی بیشتر از آبیاری قطره‌ای است.
این مقاله را از دست ندهید: طرح انتقال آب از خلیج فارس به شاهین شهر
توسعه صنعت کشاورزی در شاهین شهر
افزایش سرمایه‌گذاری در کِشت گلخانه‌ای
ورود سرمایه‌گذاران به بخش کشاورزی در شاهین شهر منجر به افزایش اشتغال با کشت‌های انبوه می‌شود چراکه کشت گلخانه‌ای علاوه بر تولید بیشتر، از نظر اشتغال نیز آمار بالاتری دارد، برای نمونه به ازای هر جریب، دو هزار نفر می‌توانند مشغول بکار شوند. افزایش تعداد گلخانه‌های بیشتر در بهینه سازی مصرف آب کمک بیشتری به شهرستان می‌کند، زیرا به ازای هر 100 لیتر آب مصرفی در گلخانه، یک کیلوگرم محصول تولید می‌شود. برای مقایسه کافیست بدانید که برای یک کیلوگرم گندم یک متر مکعب آب مصرف می‌گردد.
صنعت کشاورزی تنها در کِشت محصول خلاصه نمی‌شود
با توجه به تنوع تولید محصولات کشاورزی در شهرستان و استان، فرصت‌های زیادی برای اشتغال و ایجاد درآمد از محل تبدیل و نگهداری و توزیع این محصولات وجود دارد. در حقیقت سالانه مقدار زیادی از محصولات کشاورزی به ضایعات تبدیل شده و موجب هدر رفت آب و انرژی و ضررهای مالی سنگینی می‌گردد. وجود صنایع تبدیلی مثل واحدهای بسته بندی، سردخانه و تولید تخصصی خوراک دام در شهرستان می‌تواند زمان نگهداری و استفاده از محصولات کشاورزی را افزایش داده و میزان ضایعات این صنعت را به طور چشمگیری کاهش دهد.
