در تقویم ملی ما، روزهایی وجود دارند که نه تنها یادآور یک مناسبت، که نماد ایثار، از خودگذشتگی و درس هایی بزرگ برای جامعه هستند. هفتم مهر ماه، روز آتش نشانی و ایمنی، از جمله این روزهای فراموش نشدنی است. اگرچه تاریخچه نام گذاری این روز، ریشه در حادثه ای تلخ دارد، اما بستری برای بیداری همگانی و عزمی ملی برای نهادینه کردن فرهنگ ایمنی و تقدیر از قهرمانانی که از دیرباز به استقبال خطر می رفتند، فراهم آورد. در محتوای پیش رو، ضمن گرامیداشت یاد شهیدان حادثه، به بررسی جامع علت نام گذاری روز آتش نشانی، می‌پردازیم.
تاریخچه آتش نشانی در ایران
در ایران، اولین شهری که در آن تجهیزات و سازمان آتش نشانی فراهم گردید، تبریز بود. روس ها در سال 1221 برای اولین بار، سازمان آتش نسانی ایران را تاسیس کردند. برج یانقین یا آتش نشان، به عنوان یکی از نمادهای این شهر و یادگار آن زمان محسوب می شود که در تاریخ ۱۲ اردیبهشت ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۱۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پس از آن، یعنی دومین و سومین واحدهای آتش نشانی، به صورت رسمی در جنوب کشور، در شهرهای مسجد سلیمان و آبادان، واقع در استان خوزستان، به منظور حفظ تاسیسات موجود در پالایشگاه، تاسیس گردیدند. رفته رفته، با درنظرگیری زیرساخت های اقتصادی، واحدهای اطفایی و آتش نشانی، در نقاط مختلف کشور همچون تهران، قزوین، اهواز، بندر انزلی، رشت، مشهد، کرمانشاه، زنجان، اصفهان، شیرار و کرج احداث شد.
اولین مرکز آتش نشانی در تهران نیز توسط یک ژنرال روس در محل سه راه امین حضور، تاسیس شد که پس از گسترش و انتقال به چهارراه حسن آبادف واحد اطفائیه بلدیه تاسیس شد. به مرور زمان، به جهت بیش تر شدن نیاز شهر، این واحد به دو ایستگاه تهران و شمیرانات توسعه پیدا کرد. پس از آن، یعنی در سال 1326 شمسی، این ایستگاه ها به 5 ایستگاه افزایش پیدا کردند. در حال حاضر، چیزی در حدود 133 واحد در این شهر، مشغول به فعالیت هستند.
آتش نشانی و وظایف آن
نقش یک آتش نشان اغلب به عنوان یک نقش قهرمانانه و به عنوان افرادی که مسئول خاموش کردن آتش و نجات جان انسان ها هستند، شناخته می شود. با این حال، مسئولیت های آتش نشانان بسیار فراتر از خاموش کردن شعله های آتش است. در واقع، زندگی یک آتش نشان می تواند چندوجهی باشد و پر از وظایف مختلفی باشد که فراتر از دیدگاه های مرسوم این حرفه است.
این مسئولیت ها می تواند شامل واکنش اضطراری، واکنش به مواد خطرناک، واکنش پزشکی، آموزش عمومی و اطلاع رسانی به جامعه باشد. آتش سوزی ها، بلایای طبیعی و حوادث بزرگ از جمله واضح ترین اتفاقاتی هستند که نیاز به واکنش اضطراری آتش نشانان دارند. واکنش به شرایط اضطراری نیاز به سطح بالایی از آمادگی دارد؛ به همین علت، آتش نشانان در تکنیک های مختلفی از جمله جستجو و نجات، کار با نردبان و طناب، آموزش می بینند.
آتش نشانان همچنین در مورد نحوه واکنش و واکنش به حوادث مواد خطرناک آموزش دیده اند. این حوادث می تواند از نشت مواد شیمیایی گرفته تا تصادفات تانکر سوخت باشد. هنگامی که مواد خطرناکی در میان باشد، نقش اصلی آتش نشان جلوگیری از قرار گرفتن در معرض عموم و پرسنل اورژانس و همچنین اطمینان از حذف و دفع ایمن مواد است.
در بسیاری از موارد، آتش نشانان از اولین کسانی هستند که به فوریت های پزشکی پاسخ می دهند. آتش نشانان مراقبت های پزشکی اولیه مانند احیای قلبی ریوی (CPR)، تجویز اکسیژن و کنترل خونریزی را ارائه می دهند. آن ها همچنین به عنوان اولین پاسخ دهندگان عمل می کنند و می توانند بیمار را تثبیت کنند و به امدادگران اجازه دهند بیمار را به بیمارستان منتقل کنند.
علاوه بر آن، آتش نشانان نقش مهمی در آموزش عمومی در مورد ایمنی و پیشگیری از آتش سوزی دارند. این افراد به جهت برخورداری از دانش بالا در این زمینه، می توانند به مردم در مورد مهار آتش، آلارم های آتش نشانی، نقشه های فرار از خانه و سایر اطلاعات حیاتی ایمنی در برابر آتش سوزی آموزش دهند. این افراد همچنین آموزش کار با کپسول آتش نشانی را ارائه می دهند.
آتش نشانان اغلب قهرمانان جوامع خود هستند و به همین دلیل از آنها خواسته می شود در فعالیت های مربوطبا جامعه شرکت کنند. این فعالیت ها می تواند شامل جمع آوری کمک های غذایی، رویدادهای جمع آوری کمک های مالی و رویدادهای اجتماعی باشد. این فعالیت ها به ایجاد روابط بین آتش نشانان و جامعه کمک می کند و نقش اساسی آتش نشانان را در جامعه خود تقویت می کند.
علت نام گذاری روز آتش نشانی و ایمنی
یک هفته پس از حمله عراق به ایران، یعنی در روز 7 مهر 1359، هنگامی که دشمنان بعثی به پالایشگاه آبادان، حمله هوایی کردند، آتش نشانان در آن منقطه و شهرهای اطراف برای آن که آتش را مهار کنند، به پالایشگاه مراجعه کردند. در میان این اقدام شجاعانه و در همان هنگام عملیات خاموش کردن، هواپیماهای عراقی مجددا پالایشگاه را بمباران کردند. به دنبال این اقدام، تعداد بسیاری از آتش نشانان شجاع، به شهادت رسیدند.
تعیین روز آتش نشانی و ایمنی، طرحی بود که در سال 1379 توسط ستاد هماهنگی امور ایمنی و آتش نشانی کشور پیشنهاد داده شد و نهایتا توسط شورای عالی انتقلاب فرهنگی کشور نیز تایید گردید. هدف اصلی از نامیدن این روز، آن بود که مفهوم ایمنی ترویج بیش تری پیدا کند و از حوادث سطح کشور پیشگیری شود. علاوه بر آن، این روز یادآوری آفرینش حماسه، از خودگشذنگی آتش نشانان و شجاعت مثال زدنی آن ها محسوب می شود. از دیگر اهداف نام گذاری این روز، می توان به آموزش همگانی مردم در راستای پیشگیری از وقوع حوادث غیر مترقبه و حفاظت از سرمایه های ملی اشاره کرد.
محل کار یک آتش نشان چگونه است؟
محل کار یک آتش نشان، پویا، طاقت فرسا و اغلب غیرقابل پیش بینی است و با ترکیبی از وظایف اداری، فعالیت های آموزشی و عملیات واکنش اضطراری مشخص می شود. آتش نشانان عمدتا در ایستگاه های آتش نشانی کار می کنند که در مواقع عدم پاسخگویی فعال به موارد اضطراری، به عنوان پایگاه اصلی آنها عمل می کنند.
ایستگاه های آتش نشانی مجهز به محل زندگی، امکانات غذاخوری، اتاق های آموزشی و دفاتر اداری هستند که محیطی راحت و کاربردی را برای کار و استراحت آتش نشانان فراهم می کنند. با این وجود، بیشتر وقت یک آتش نشان در خارج از ایستگاه آتش نشانی، در پاسخ به تماس های اضطراری و انجام وظایف مختلف در محل صرف می شود.
آتش نشانان ممکن است به طیف وسیعی از موارد اضطراری، از جمله آتش سوزی های ساختمانی، تصادفات وسایل نقلیه، فوریت های پزشکی، حوادث مواد خطرناک و بلایای طبیعی اعزام شوند. آن ها به عنوان بخشی از یک تیم منسجم کار می کنند و با همکاران خود برای ارزیابی موقعیت ها، تصمیم گیری سریع و اجرای استراتژی های موثر، واکنش برای کاهش خطرات و محافظت از جان، مال و محیط زیست همکاری نزدیکی دارند.
محل کار یک آتش نشان می تواند از نظر فیزیکی طاقت فرسا باشد، اغلب مستلزم فعالیت شدید، ساعات طولانی و قرار گرفتن در معرض شرایط خطرناکی مانند گرمای شدید، دود و مواد سمی است. با وجود این چالش ها، آتش نشانان در کار خود احساس رضایت می کنند؛ چراکه می دانند که با پاسخگویی به شرایط اضطراری، کمک به نیازمندان و مشارکت در ایمنی عمومی و تلاش های آمادگی در برابر بلایا، تفاوت ملموسی در جوامع خود ایجاد می کنند.
سخنی با شما
آتش نشانی، یکی از شجاعانه ترین مشاغل موجود است که هر آتش نشان با نهایت فداکاری و از خودگذشتگی، قدم در مهار آتش و نجات جان مردم برمی دارد. تعیین روز آتش نشانی و ایمنی اگرچه ممکن است کم ترین کار به نظر بیاید، اما نمادی از تحسین و تقدیر از قشر زحمت کش و شجاع آتش نشان محسوب می شود تا همواره رشادت های آن ها را به یاد داشته باشیم و قدردان زحمات آنان باشیم.
