ترک‌های عمیق بر پیکره‌ی تاریخ: فرونشست زمین، اصفهان را در معرض خطر قرار داده است
شاهین شهروند: اصفهان، نگینِ تاریخ ایران، در حال از دست دادن شکوه و جلال خود در برابر بلایای طبیعی است. فرونشست زمین، این شهر باستانی را به لرزه درآورده و ترک‌های عمیقی بر پیکره‌ی آثار بی‌نظیر آن ایجاد کرده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که سرعت پیشروی این ترک‌ها نگران‌کننده است و بناهایی مانند مسجد شیخ لطف‌الله، عمارت عالی‌قاپو و پل خواجو در معرض خطر جدی قرار دارند.
کارشناسان معتقدند که برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، مهم‌ترین عامل فرونشست در اصفهان است. این پدیده نه تنها میراث فرهنگی شهر را تهدید می‌کند، بلکه خطر نشست زمین و بروز بلایای طبیعی دیگر را نیز به همراه دارد.
اثرات مخرب فرونشست بر اصفهان:
- ترک خوردن بناهای تاریخی: لرزش و نشست زمین، ترک‌های عمیقی را در دیوارها، سقف‌ها و سازه‌های بناهای تاریخی ایجاد می‌کند که می‌تواند به تخریب کامل آنها منجر شود.
- کج شدن و نشست سازه‌ها: فرونشست زمین، باعث کج شدن و نشست پل‌ها، خانه‌ها و دیگر سازه‌ها می‌شود که می‌تواند خطر ریزش آنها را افزایش دهد.
- ایجاد گودال و فرورفتگی: نشست زمین می‌تواند منجر به ایجاد گودال‌ها و فرورفتگی‌هایی در سطح شهر شود که عبور و مرور را مختل می‌کند و به زیرساخت‌های شهری آسیب می‌رساند.
- خشکی زاینده‌رود: برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، که عامل اصلی فرونشست است، به خشکی زاینده‌رود، یکی از مهم‌ترین منابع آب آشامیدنی و کشاورزی اصفهان نیز منجر شده است.
راهکارهای مقابله با فرونشست:
- کاهش برداشت آب‌های زیرزمینی: استفاده از روش‌های آبیاری نوین، اصلاح الگوی مصرف آب و جایگزینی منابع آب زیرزمینی با منابع دیگر مانند آب‌های سطحی، از جمله راهکارهای ضروری برای مقابله با فرونشست است.
- تزریق آب به سفره‌های زیرزمینی: در برخی موارد، تزریق آب به سفره‌های زیرزمینی می‌تواند به افزایش سطح آب و کاهش سرعت فرونشست کمک کند.
- احداث سدها و آبگیرها: احداث سدها و آبگیرها می‌تواند به ذخیره‌سازی آب‌های سطحی و جلوگیری از برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی کمک کند.
- تغییر در کاربری زمین: تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی به فضاهای سبز یا اراضی کم‌آب‌بر می‌تواند به کاهش مصرف آب و جلوگیری از فرونشست کمک کند.
مسئولیت حفظ میراث فرهنگی:
حفاظت از میراث فرهنگی، وظیفه‌ای همگانی است. نجات اصفهان از چنگال فرونشست، نیازمند عزم ملی و همکاری همه‌ی دستگاه‌ها و مردم است.
هر یک از ما می‌توانیم با مصرف بهینه‌ی آب، به حفظ این گنجینه‌ی بی‌نظیر کمک کنیم.
شاهین شهروند: در کنار اقدامات دولتی، لازم است که مردم نیز در حفظ میراث فرهنگی شهر خود مشارکت فعال داشته باشند. با افزایش آگاهی و تشویق به مصرف بهینه‌ی آب، می‌توانیم از تخریب بیشتر این آثار بی‌نظیر جلوگیری کنیم.
